اعتماد به نفس در کودکان

اعتماد به نفس بر قابلیت عملکرد ما به‌عنوان فردی کارآمد، مستقل و دارای ثبات احساسی تأثیری تعیین‌کننده دارد. نگرش ما نسبت به زندگی بسته به حس حرمت نفسمان، می‌تواند از نگرشی سرشار از اطمینان، مثبت و خوشبینانه تا نگرشی مملو از شک و دودلی، منفی و بدبینانه متغیر باشد. همانطور که می‌دانیم نگرش و دیدگاه ما بر آنچه در عمل به دست می‌آوریم تأثیری اساسی دارد.

اعتماد به نفس در دوران طفولیت شکل می‌گیرد. با توجه به اهمیت عزت نفس، یکی از مهم‌ترین وظایف ما، به‌عنوان پدر و مادر پرورش فرزندانی است که در حد توان برای پرورش خودانگاره قوی و سالم آنها کوشیده‌ایم. در این مقاله به برخی از شیوه‌های عملی بالا بردن اعتماد به نفس سالم در کودکان اشاره می‌کنیم.

محبت

کودکان برای تقویت اعتماد به نفس خود باید عشق و محبت ما را نسبت به خود احساس کنند. همانطور که یک خانه روی پی بنا می‌شود، پایه و اساس عزت نفس نیز عشق ورزیدن است. خانه‌ای که روی پایه ناپایدار بنا شود متزلزل خواهد بود و چنانچه در کودکی عشق و محبتی بی‌منت - بی‌هیچ قید و شرطی- به ما نثار نشده باشد، بعید است بتوانیم دارای حس اعتماد به نفسی قوی و محکم باشیم. می‌توانید با چند راه ساده به کودکتان نشان دهید که چه اندازه او را دوست دارید و برای شما فردی مهم به حساب می‌آید؛ به عنوان مثال برای تولد او برنامه‌ریزی کنید. حتی اگر گرفتار و پرمشغله هستید سعی کنید روز تولد فرزندتان را به یاد داشته باشید و حتی برای یک ساعت هم که شده با او وقت بگذرانید. معمولا کودکان هیچ‌گاه این مسئله را فراموش نمی‌کنند. می‌توانید با کودک خود به نقاشی درخت خانوادگی‌تان بپردازید. او از اینکه ببیند عضوی از یک فامیل بزرگ به حساب می‌آید بسیار احساس مسرت خواهد کرد.

احترام

احترام جزء مهمی از عشق واقعی است. اگر واقعا کودکانمان را دوست داشته باشیم در طرز برخوردمان با آنها باید دست کم قدری احترام نیز وجود داشته باشد. مقصود از احترام، توانایی درک این حقیقت است که آنها فرزندان ما هستند و ما از وجود منحصر به فرد و حقوقشان به‌عنوان انسان و افرادی در حال تکامل و کاملا متمایز از هم آگاه هستیم. این رفتار دقیقا عکس این باور است که کودکان به نوعی در مالکیت والدینشان هستند و باید آنگونه باشند که پدر و مادر صلاح می‌دانند. در ایفای نقش روزمره به‌عنوان پدر و مادر یا مربی لازم نیست احترام به شخصیت فرزندان را در اولویت قرار دهیم یا حتی آن را امری همیشگی بدانیم بلکه صحیح این است که گاهگاهی به آن بپردازیم. درصورتی که رفتاری توأم با احترامی اصولی به کودکان داشته باشیم این احترام به طرق نامحسوسی به آنها منتقل می‌شود که در نهایت تأثیر مثبت و چشمگیری بر اعتماد به نفس آنها خواهد گذاشت؛ به‌طور مثال می‌توانید برای خود و فرزندتان عبارت یا کلامی به کار برید که تنها مورد استفاده خودتان قرار می‌گیرد. هنگامی که اقدامی تحسین‌آمیز انجام می‌دهد، در حضور خودش از اقدام او برای دیگران تعریف کنید. همچنین بگذارید کودکتان همدردی شما را با مردم به خصوص نیازمندان بشنود و بیاموزد.

استقلال

آخرین وظیفه تکمیلی ما به‌عنوان پدر و مادر، آماده ساختن فرزندان‌مان برای استقلال نهایی است. ما هنگامی وظیفه خود را تمام و کمال انجام داده‌ایم که فرزندان‌مان با آمادگی برای تشکیل زندگی مستقل برای خود به‌عنوان بزرگسالانی سازگار و دارای اعتماد به نفس خانه را ترک گویند. استقلال و عزت نفس ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر دارند. وقتی ما در وظایفی که در زندگی به ما محول می‌شود مهارت می‌یابیم، نظر مثبت‌تری نسبت به خود پیدا می‌کنیم. ممکن است مشاهده تقلای کودکان برای مهارت یافتن در کاری تازه و مایوس شدن آنها وقتی که انجام کاری اندکی فراتر از حیطه قدرت و مهارتشان است سخت باشد. گاهی اوقات ما مداخله و به آنها کمک می‌کنیم اما باید به فرزندان‌مان فرصت دهیم تا خودشان به تنهایی مهارت‌های تازه را فراگیرند. نه تنها کودکان به این فرصت نیازمندند بلکه رضایت آشکاری از این تجربه کسب می‌کنند.

گوش کردن

شنونده خوبی بودن، یکی از مهارت‌های تربیت فرزند است که می‌تواند فواید مهمی برای خانواده‌تان داشته باشد. گوش دادن به‌ویژه می‌تواند در پیشبرد و تکامل حس اعتماد به نفس کودک کمک مؤثری باشد. با گوش‌دادن با دقت و به‌طور جدی به کودکان به آنها می‌فهمانیم که آن قدر برایشان ارزش و احترام قائلیم که حاضریم هر چه را برای گفتن دارند بشنویم. به علاوه، به‌طور جدی گوش دادن به کودکان شیوه‌ای بسیار مناسب در کمک به آنها برای حل و فصل مشکلات ریز و درشتی است که روزانه با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند. با استناد به این دو دلیل می‌بینیم که ارزش دارد اندکی از وقت خود را به آموختن اینکه چطور می‌توانیم شنونده خوب و مؤثری باشیم، اختصاص دهیم و همواره به یاد داشته باشیم که افزایش اعتماد به نفس مهارتی است که هر کس برای زندگی روزمره و تقویت توان مبارزه برای گسترش وجود خود به آن نیازمند است. مسلماً این نیاز در کودکان بسیار قوی‌تر و حیاتی‌تر است؛ آنها را دریابید.